منبع: سالنامه آماری صنعت بیمه کشور در سال ۸۵
همچنین جمعیت کشور ایران جوان می باشد و جوانان نیازهایشان با افراد سالمند متفاوت است انواع بیمه های مورد نیاز جوانان که بیشتر از جنس بیمه های عمر پس اندازی و یا سرمایه گذاری است در دهکهای مختلف درآمدی به آنها عرضه نشده است.
۲-۲-۵- بیمه عمر
بیمه عمر یکی از رشته های بسیار مهم بیمه های اشخاص است. از نظر حقوقی، بیمه عمر قراردادی است که به موجب آن بیمه گر در مقابل دریافت حق بیمه متعهد می شود که در صورت فوت بیمه شده یا زنده ماندن او در زمان معینی مبلغی (سرمایه یا مستمری) به بیمه گذار یا شخص ثالث تعیین شده از طرف او بپردازد. از نظر فنی، بیمه عمر نوعی عملیات بیمه ای است که تعهدات مربوط به آن تابع طول عمر انسان است.(کریمی، ۱۳۸۳: ۴۱۷)
بیمه عمر در ایران به وسیله نمایندگی یک شرکت بیمه خارجی به نام ویکتوریا (Victoria) در سال ۱۳۱۴ آغاز گردید. این نمایندگی بعد از یک سال فعالیت منحل شد و پورتفوی خود را که شامل ۱۵۰ بیمه نامه و جمعا به سرمایه هشت میلیون ریال با حق بیمه سالانه حدود چهارصد هزار ریال بود به شرکت سهامی بیمه ایران که آن زمان تازه تاسیس یافته بود واگذار کرد. در کشورهای در حال توسعه، هم بیمههای عمر و هم غیر عمر شاهد رشد فزاینده ای بوده اند(جوهریان، ۱۳۷۳: ۱۶). بیمه عمر طی سالیان گذشته دارای رشد قابل توجهی در کشورهای مختلف جهان بوده است. در سال ۲۰۰۶، سهم بازار بیمهای کشورهای در حال توسعه حدود ۳۳۳ میلیارد دلار بوده یعنی ۸% از کل حق بیمههای جهان. حدود ۵۳% از این رقم، مربوط به بیمههای عمر بوده است. بیمههای عمر در کشورهای در حال توسعه در سال ۲۰۰۶، از رشد ۲۱% برخوردار بوده اند. متاسفانه با وجود رشد سریع این صنعت در جهان و ارائه گسترده انواع خدمات بیمهای، صنعت مذکور در ایران بدلایل گوناگون از توسعه کمتری چه از لحاظ کیفی و چه از لحاظ کمی برخوردار بوده است. نسبت کل حق بیمه دریافتی به تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران کمتر از ۵/۱ درصد است. بیش از ۵۰ درصد از پرتفوی بیمه در سطح بین المللی متعلق به بیمه های عمر و پس انداز است، در حالی که متاسفانه سهم بیمه های عمر از بازار بیمه ایران بسیار کمتر است. حال آنکه این رقم در کشورهای جنوب شرق آسیا به بیش از ۷۰% می رسد (اسماعیل زاده، ۱۳۸۶: ۲۱۱). طبق آمار منتشر شده در سالنامه آماری صنعت بیمه کشور، حق بیمه تولیدی از ۲۲۷٫۶ میلیارد ریال در سال ۱۳۷۷ به ۱۸۹۲٫۲ میلیارد ریال در سال ۱۳۸۶ رسیده است همچنین تعداد بیمه نامه ها از ۱۸۵٫۹۹۷ مورد در سال ۱۳۷۷ به ۳۸۵٫۳۰۰ مورد در سال ۱۳۸۶ رسیده است(بیمه مرکزی ایران، ۱۳۸۶: ۸۰). این ارقام اگرچه رشد بیمه عمر را در کشور طی سالهای مذکور نشان می دهد ولی ذکر این نکته ضروری است که این میزان در مقایسه با رشد جهانی بسیار اندک بوده و نشان دهنده ضعف عمده در صنعت بیمه عمر کشور می باشد.
۲-۲-۵-۱- انواع بیمه های عمر:
بیمه عمر در ابتدا به سه دسته عمده و متمایز تقسیم می شود:
- بیمه های حیات: پرداخت بیمه گر موکول به حیات بیمه شده است.
- بیمه های فوت: پرداخت منحصرا در صورت فوت بیمه شده در طول مدت بیمه انجام می شود.
- بیمه های مختلط: از ترکیب بیمه های حیات و فوت می باشد (جوهریان،۱۳۷۳،ص۶۸-۷۲).
در تقسیم بندی دیگری انواع بیمه عمر و ویژگی های آنها به شرح زیر بیان می گردد:
- بیمه عمر زمانی؛ به شرط فوت یا خطر فوت ساده زمانی [۱۲]
- بیمه تمام عمر[۱۳]
- بیمه های پس انداز [۱۴]
- مستمریها[۱۵]
هدف اصلی و اساسی بیمههای عمر، ایجاد و جمعآوری ذخایر مالی است که این هدف با فروش بیمههای عمر ساده زمانی امکان پذیر نیست. هر یک از گروه های فوق خطرهایی را تحت پوشش قرار داده و خدمات خاصی را به افراد ارائه می دهند. به طور کلی می توان خطرهای تحت پوشش در بیمه های عمر را بدین شرح بیان کرد:
الف) مرگ : مرگ ناشی از عوامل گوناگون مانند مرگ ناشی از حوادث، ناخوشی یا مرضی، عادات مضر مانند اعتیاد یا خودکشی
ب) ازکارافتادگی: از کارافتادگی ناشی از بیماری، مرضی یا حادثه که معمولاَ از سوی بیمه شده پرداخت حق بیمه را با مشکلات متعدد مواجه می سازد.
ج) شرط حیات و زنده ماندن: اگرچه ظاهراَ این امر جزء خطرهای مورد بیمه نیست، اما در قید حیات بودن تا یک تاریخ معین که همان سررسید بیمه نامه است، باعث می گردد تا سرمایه بیمه قابل پرداخت باشد (دستباز،۱۳۷۷: ۳۰).
یکی از اهداف عمده بیمهگری، بیمهنمودن تعداد زیادی از انسانهای معمول (استاندارد) با حق بیمه معمولی و مطابق جداول مربوط است تا گروه بزرگی را تشکیل دهند.
جهت روشن شدن مطلب توضیح مختصری در مورد انواع بیمهها در ادامه بیان می شود:
۱- بیمه عمر خطر فوت ساده (عمر ساده زمانی): نوعی از بیمه عمر است که پوشش بیمه ای را برای مدت معینی ارائه می دهد و سرمایه بیمه صرفاَ در صورت فوت بیمه شده در اثنای مدت اعتبار قرارداد قابل پرداخت است و در صورتی که بیمه شده تا پایان مدت قرارداد در قید حیات باشد، وجهی بابت تعهدات بیمه گر به بیمه گذار پرداخت نخواهد شد. صور مختلف بیمه خطر فوت ساده زمانی:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
- بیمه نامه های قابل تمدید: در بسیاری از بیمه نامه های خطر فوت ساده با زمان ۱۰ ،۱۵ ساله، شرط تمدید و تجدید بیمه نامه برای مدت معین دیگری بدون انجام شدن معاینات پزشکی پیش بینی شده است.
- شرط قابل تبدیل: در بسیاری از بیمه نامه های عمر زمانی ساده ، شرط قابل تبدیل بیمه نامه به یک بیمه نامه دائمی پس از تعیین و پرداخت حق بیمه واقعی آن بدون ارائه مستندات پزشکی قابل بیمه شدن از سوی بیمه شده منظور می گردد.
- بیمه عمر مانده بدهکار: در آن سرمایه بیمه نامه متغییر است و همه ماهه با پرداخت اقساط کم می شود.معمولا این کاهش سرمایه در سال های آخر به صفر می رسد.
- بیمه عمر به شرط حیات : نوعی قرارداد بیمه ای است که بر اساس آن، سرمایه بیمه به صورت یکجا و در صورت حیات بیمه شده در طول مدت اعتبار قرارداد پرداخت می گردد. اگر بیمه شده قبل ازانقضای قرارداد فوت نماید،براساس شرایط قرارداد بخشی یا تمام حق بیمه های دریافتی با بهره یا بدون بهره بر اساس شرایط قرارداد، برگشت داده می شود. هدف این نوع بیمه نامه صرفاَ پرداخت سرمایه معین در صورت در حیات بودن بیمه شده می باشد (دستباز،۱۳۷۷: ۶۱-۶۵).
۲- بیمه تمام عمر: این بیمه سرمایه بیمه رابدون توجه به زمان وقوع آن ومشروط به پرداخت می نماید .
بیمه تمام عمر با پرداخت حق بیمه: بر پایه این قرارداد بیمه گر متعهد می شود که در صورت فوت بیمه شده در هر زمان، سرمایه بیمه مذکور در قرارداد را به استفاده کننده بپردازد(صالحی، ۱۳۷۲: ۲۰).
از انواع این بیمه می توان به مورد زیر اشاره نمود:
- بیمه تمام عمر با پرداخت حق بیمه محدود: یکی از انواع بیمه نامه های تمام عمر است که صرفاَ نحوه پرداخت حق بیمه برابر تمام طول مدت قرارداد نخواهد بود ، بلکه با توافق بیمه گر و بیمه شده، پرداخت حق بیمه تمام عمر به مدت معین کاهش پیدا خواهد کرد.بیمه شده می تواند توافق کند که پرداخت حق بیمه همزمان با بازنشستگی او کاهش پیدا کرده و متوقف شود.
- بیمه عمر مشترک: بیمه نامه ای است که متعهد به پرداخت سرمایه بیمه در زمان بروز اولین فوت یکی از بیمه شدگان می باشد. اگر بیمه نامه مشترک بین ۲ نفر باشد، سرمایه فوت به بازمانده دیگر پرداخت می شود.این بیمه نامه ها یا به صورت تمام عمر است یا به صورت مختلط پس انداز صادر میگردد.(دستباز، ۱۳۷۷: ۶۵-۷۱)
۳- بیمههای مختلط پسانداز: دراین بیمهها سرمایه بیمه به دو صورت قابل پرداخت است. اگر بیمهشده قبل از مدت قرارداد بیمه فوت کند، سرمایه بیمه به بازماندگان و ورثه او پرداخت می شود و چنانچه تا پایان مدت اعتبار بیمهنامه در قید حیات باشد، سرمایه بیمه به خود او پرداخت خواهد شد.
اگر به یک بیمهنامه (به شرط حیات) یک بیمهنامه (به شرط فوت) با همان مدت اصلی بیمه نامه اضافه کنیم مقصود حاصل است و از ترکیب دو بیمه نامه، بیمه نامه مختلط پس انداز بوجود می آید
(دستباز، ۱۳۷۷: ۷۱-۷۴).
از انواع مختلف بیمه های مختلط پس انداز می توان به موارد ذیل اشاره نمود: