۱۱- شعر رمانتیک هنوز درحال صیرورت (شدن) است و این طبیعت ویژهِی آن است که جاودانه در حال شدن باشد و هرگز کامل شمرده نشود.
۱۲- هیچ نظریهِای نمیِتواند آن را از پای بیفکند و تنها یک نقد اشراقی می تواند جرٲت کند که ویژگی آرمان آن را بیان کند.
۱۳- تنها شعر رمانتیک است که بیِپایان است و تنها شعر رمانتیک است که آزاد است و اولین قانون آن، این است که دلخواه شاعر تحت فشار هیچ قانونی نیست.
۱۴- نوع ادبی رمانتیک یگانه نوعی است فراتر از یک “نوع” و می توان گفت که نفس شعر است زیرا به یک معنی، هر شعری رمانتیک است و باید باشد» (سید حسینی ،۲۳۱:۱۳۸۴).
۲-۱-۵-۳٫ تاریخچه ی جنبش رمانتیک
«عنوان “پیش رمانتیک” عموما برای نویسندگان و متفکران مشخصی به کار میِرود که به لحاظ اندیشه یا سبک نگارش، پیشگامان بلافصل رمانتیکِها به شمار میِروند، (کسانی چون روسو، یانگ، مک فرسون، برناردن دو سن پی یر)، اما این اصطلاح به یک مفهوم گستردهِتر، برای اشاره به روند کلی پیشرفت و رشد این جریان در قرن هجدهم نیز مناسب است، چون که به هرِحال راه را برای تکوین و تبلور جنبش رمانتیک هموار کرد. بازاندیشی بنیادین معیارها و شیوهِهای انتقادی، پیش شرط اساسی شکوفایی جنبش رمانتیسم بود، و این همان چیزی است که در طی قرن هجدهم اتفاق افتاد. پس روشن است که هر چند جنبش رمانتیک در نخستین گام قاطع خود یک انقلاب ادبی را به وجود آورد، اما در واقع خود این جنبش محصول یک روند تکاملی ممتد و طولانی بود. سیر این تکامل و شکل و صورت آن میِتواند بیانگر ماهیت انقلاب رمانتیک باشد» (فورست، ۱۳۷۵: ۲۹).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

-۲٫ گفتار دوم: جریانِهای ادبی ایران در قرن بیستم۲
مقدمه
انقلاب مشروطیت ایران مرحلهِی نهایی یک تحول دراز فکری بود. پس از دو شکست ایران از روسیهِی تزاری در زمان فتحعلی شاه قاجار، به جامعهِی نیم خفتهِی آن زمان ایران هشداری داده شد و لزوم تجدد، جوابی بود به مسایل حل نشدهِی یک کشور عقب ماندهِی آسیایی در برابر فن شناختی برتر مغرب زمین.
این است که نخستین بار به همت «عباس میرزا»، محصلینی به فرنگستان اعزام شدند. اما برای تجدد لازم بود که فرهنگ جدیدی در جای خود پا بگیرد و متخصص و کارشناس بومی تربیت کند. اقدامات «امیر کبیر» از جمله تأسیس دارالفنون، واکنشی در برابر این نتیجه گیری منطقی بود. سپس این مشکل پدید آمد که بسط فرهنگ جدید بدون یک سازمان اداری کارآمد و صحیح، ممکن نیست. تأسیس وزارت خانهِها و ادارات در زمان صدارت «میرزا حسین خان سپهسالار» در پاسخ به این نیاز انجام گرفت. در عین حال هر ساخت اداری نیازمند فلسفهِای است. اداره نظام نامه میِخواهد، نظام نامه بر اساس تقسیم وظایف ومسؤلیتِها تدوین میِشود و در سطح یک کشور، به عنوان یک اداره بزرگ، نظام نامهِها محتاج یک قانون مادر هستند. فکر قانون مادر اندک اندک شمول یافت و واجب بودن آن در اندیشهِی روشنفکران، امری بدیهی شد و از آنِجا که این قانون به صورت جدید در ایران بیِسابقه بود، مطالعهِی قوانین خارجی آغاز شد و چون بنیاد قوانین اروپایی بر حفظ و احترام به حقوق افراد قرار داشت، برای نخستین بار مفهوم آزادی نیز به عنوان یک ضرورت تاریخی مطرح شد.
حکومت ناصر الدینِشاه که تا اینِجا همه را پذیرفته بود، از پذیرش نتیجهِی آخری آن یعنی تأمین آزادی سر باز زد، چرا که این نتیجه گیری ادعای محدود ساختن قدرت مطلق را در بطن خود میِپروراند. نویسندگان شیوع دانش و منطق جدید را چارهِی دردهای جهل و ساده لوحی و اعتقادات پوسیدهِی عامه میِدانستند و در این راه اگر چه از سازمانِهای اجتماعی فرنگیان الهام میِگرفتند، اما برخی از مشخصات بومی و منطقهِای خود را نیز از نظر دور نمیِداشتند.
از سوی دیگر فرهنگ جدیدی که جامعه باید از آن تغذیه کند، خود متقابلا باید همپای تجدد جامعه جدید شود. از این رو، نو گرایی نیز لازم آمد. گروهی از تحصیل کردگان از طریق مطبوعات و آثاری که منتشر میِکردند، به جریان نو گرایی اجتماعی و فرهنگی سرعت بیشتری میِبخشیدند و ضرورت آشنایی مردم را با پدیدهِهای نو و مظاهر فرهنگ جهانی، که با شتاب رو در ترقی و پیشرفت داشت بیش از بیش یادآوری میِکردند.
۲-۲-۱ .شعر عصر بیداری:
در این دوره تحولاتی در شعر نیز به وجود آمد. مردم به پارهِای آزادیِها دست یافته و حقوق سیاسی و اجتماعی خود را درک کرده بودند، سواد و دانش اجتماعی عمومیت یافته بود و مردم توانسته بودند شیوهِی حکومتی خود را انتخاب کنند. ادبیات هم مثل دیگر مظاهر اندیشه و فرهنگ به مردم روی آورد و انعکاس ارزش اجتماعی را وجههِی همت خود قرار داد. به همین دلیل از شعر این دوره، دیگر نه به عنوان پدیدهِای تجملی و منحصر به گروهِهای محدود حاکم یا برگزیدگان فکری، بلکه هم چون امری عمومی و متعلق به گروهِِِهای وسیع جامعه باید سخن گفت. از شاعران این دوره میِتوان به ” فرخی یزدی، شاعر نستوه” و “لاهوتی” اشاره کرد.
*.درونمایه ی شعر دورهِی بیداری
«شاخصِترین مضمونِهای شعر فارسی در عصر بیداری را ذیل چند عنوان زیر میِتوان برشمرد، که این درونمایهِها هر یک به نوعی از آشنایی با فرهنگ غربی متأثرند:
آزادی، وطن، تعلیم و تربیت نوین، توجه به علوم و فنون جدید، توجه به مفاهیم و واقعیت های این جهانی و غیر دینی» (یاحقی، ۱۳۸۱ :۱۸- ۱۷).
۲-۲-۲٫ شعرعصر نیمایی، یا دوره ی نوگرایی
پویایی شعر دوره ی بیداری تنها از لحاظ محتوا توانست با جنبش مشروطیت و تحولات اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن همگانی پیدا کند و راه را برای شاعرانی که در شعر خود پویندگی و تحول حیات اجتماعی را منعکس میِکردند هموار سازد. حوادث تاریخی مهمی، نظیر جنگ جهانی اول، کودتای ۱۲۹۹ و سرانجام فروپاشی سلطنت نیمه فئودالی قاجار و انتقال قدرت به سلسلهِی پهلوی (۱۳۰۴ه.ش.)، جریان نوگرایی را شتاب بخشید.
«بحث کهنه و نو از ویژگیِهای این دوره است، که ابتدا در روزنامهِها و مطبوعات مطرح شد؛ زیرا ضرورت یک تحول بنیادین بیش از بیش احساس میِشد. بعد از جنگ جهانی اول و کم شدن تب و تابِهای سیاسی آن سالِها، در قلمرو اندیشهِی ادبی مناقشات و کشمکشِهای ریشهِداری میان دو جناح نوگرا و سنت پرست درگرفت، که پس از زمانی طولانی به پیروزی نسبی نوگرایان منتهی گردید. با این حال سنت گرایان و محافظه کاران هم توانستند بیِاعتنا و با حالتی مطمئن از عدم کامیابی گروه مقابل به حیات خود ادامه دهند» (همان: ۲۹).
۲-۲-۲-۱٫ دوره بندی تاریخی شعر نیمایی
«دوران پنجاه و هفت–هشت سالهِای که به نام «عصر شعر نیمایی» نامیدهِایم، هر چند از نظر زمانی کوتاه و محدود است، به لحاظ رویدادهای مهمی که در آن محدوده اتفاق افتاده و هریک در جریان شعر فارسی اثری بر جای گذاشته گسترده و درخور توجه است. به همین اعتبار میِتوان این دوران را به چند مقطع یا دورهِی کوتاه به شرح زیر تقسیم کرد:
- دوره اول از ۱۳۰۴ ه. ش. آغاز سلطنت رضا شاه تا شهریور۱۳۲۰ ه.ش. (روی کار آمدن پهلوی دوم)
- دوره دوم از ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ ه. ش. ( کودتای ۲۸ مرداد )
- دوره سوم از ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۲ ه. ش. ( قیام پانزده خرداد )
- دوره چهارم از ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ ه. ش. ( انقلاب اسلامی )
۲-۲-۲-۱-۱٫ دوره اول از ۱۳۰۴ تا شهریور ۱۳۲۰ ه. ش.
سال(۱۳۰۴ ه.ش.) را از آن رو سرآغاز این دوره به حساب میِآوریم که در این سال با تصویب مجلس مؤسسان سلطنت از قاجار به پهلوی منتقل گردید و رضاخان سردار سپه، که نخستین شاه پهلوی از این تاریخ تا شهریور ماه (۱۳۲۰ ه.ش.) سلطنت کرد. ویژگیِهای تاریخی – اجتماعی این دوره را بدین قرار میِتوان خلاصه کرد:
۱- استبداد سیاسی و اعمال حاکمیت مطلق در همه شئون مملکت.
۲-ضدیت با سنتِها و معتقدات مذهبی جامعه. مبارزات سید حسن مدرس در همین مسیر شکل گرفت.
۳- غربی کردن ایران از جمیع جهات، تغییر اجباری لباس و رفع حجاب.
۴- تبلیغ و ایجاد روحیهِی فرد پرستی و القای تقدس مفهوم سلطنت.
۵ - ایجاد و اعمال تحولی چشمگیر در زمینه آموزش و پرورش، فرهنگ، اقتصاد و دیگر شئون اجتماعی که بر روی هم میِتوانست مثبت و اقدامی سزاوار توجه و ارزیابی شود.
با توجه به اینِگونه اقدامات و اعمال حاکمیت و نظارت شدید بر مطبوعات، زمینهِی چندانی برای رشد و بالندگی شعر به ویژه در قالب آزاد و نیمایی آن فراهم نبود. با همه این احوال نیما تقریبا به تنهایی کار خویش را کرد و برنامهِی ادبی خود را به پیش برد» (یاحقی، ۱۳۸۱: ۳۶-۳۵).
نیما شاعر “افسانه“
هم زمان با نخستین زمزمهِهای تجدد و در اوج رویاروییِهای نو گرایان و سنت پرستان، نیما آرام و برکنار از همهِی سر و صداهای نخستین منظومهِی خود، «قصه رنگ پریده» را که حدود پانصد بیت داشت به سال (۱۲۹۹ ه. ش.) سرود و یک سال بعد آن را با سرمایه شخصی خود منتشر ساخت.
سال(۱۳۰۱ ه.ش.) از نظر ادبی، یکی از سالِهای مهم برای ادوار ادبی ایران محسوب میِشود. زیرا در این سال است که با انتشار “افسانهًٌٍ” نیما، مجموعه داستان کوتاه “یکی بود یکی نبود” جمال زاده، رمان” تهران مخوف مشفق کاظمی” و نیز نمایشنامه “جعفرخان از فرنگ آمده” اثر حسن مقدم، ادبیات نوین فارسی در شعب متعدد آغاز گردید.
۲-۲-۲-۱-۲٫ دوره دوم از شهریور۱۳۲۰ ه.ش. تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ه.ش
ویژگیِهای تاریخی– اجتماعی این دوره عبارت است از:
ایران در شهریور ماه(۱۳۲۰ ه.ش.) که شعلهِهای جنگ جهانی دوم زبانه میِکشید، توسط نیروهای متفقین (شوروی و انگلستان) به اشغال درآمد و از طرفی، رضا شاه به نفع فرزندش محمدرضا از سلطنت کنارهِگیری کرد.
پس از فروپاشی دیکتاتوری رضاشاه، رقابت میان انگلیس و آمریکا در ایران بالا گرفت. نیروهای داخلی طرفدار شوروی یک تشکل سازمان یافته به نام «حزب توده» را بنیان نهادند.
نبودن مرکزی نیرومند برای تصمیم گیری و عدم تسلط شاه کم تجربه، زمینه ساز پارهِای آزادیِهای سیاسی و اجتماعی شد.
احساس خطر از جانب حزب توده و ترور ناموفق شاه در ۱۵ بهمن (۱۳۲۷ه.ش.)، دلیل غیر قانونی شدن این حزب شد. متعاقب آن آزادیِها محدود شد و انتشار بسیاری از روزنامهِها متوقف شد.
تشکیل جبههِی ملی ایران به رهبری «دکتر مصدق» و با شعار ملی کردن صنعت نفت، به نخست وزیری رسیدن مصدق، کودتای ۲۸ مرداد(۱۳۳۲ ه.ش.) توسط آمریکا به رهبری سرلشکر زاهدی و بازگشت شاه به وطن.
آشفته شدن اوضاع اقتصادی ایران، خاتمه پیدا نکردن قضیهِی نفت در جهت منافع ملی، کشمکش قدرتِهای استعماری، به ویژه آمریکا و انگلیس بر سر ایران.
کمی پیش از واقعه ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ ه.ش. ، جمعیت سری «فداییان اسلام» را نواب صفوی با حمایت آیت الله کاشانی بنیان گذاشت و رزم آرا (نخست وزیر) در ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ ه.ش.به دست این گروه به قتل رسید»
(همان: ۵۵-۵۴).
*جریان های ادبی در دوره دوم عصر نیمایی
پس از شهریور (۱۳۲۰ ه.ش.) و رفع محدودیتِهای عصر رضاشاه، نشریهِهای"روزگار نو"، “پیام نو"، “مجله سخن"، “جام جم” و"خروس جنگی” منتشر میِشد. از میان این نشریات مستقل، مجله «سخن» از اهمیت بیشتری برخوردار است. زیرا این مجله زیر نظر پرویز ناتل خانلری منتشر میِشد که خود او از نو پردازان میانه رو به شمار میِِرفت. در مجله سخن نقدها و تجزیه و تحلیلِهای ادبی مهمی به قلم خانلری و برخی دیگر از متجددان به چاپ میِرسید که تا حدودی بر جریانِهای ادبی این عصر اثر گذاشت.
مهمِترین حادثه ادبی این سالِها تشکیل اولین کنگرهِی نویسندگان و شاعران ایران در تیر ماه سال (۱۳۲۵ه. _ش.) بود. شاعران این دوره عبارتند از:
احمد شاملو و چاپ نخستین مجموعه شعر او با نام “آهنگِهای فراموش شده".
سهراب سپهری