بررسی توزیع مکانی و زمانی یون کلراید به عنوان یک آنیون پایدار در آبزیرزمینی از مراحل اساسی مطالعات هیدروشیمی آبخوانهای آبرفتی میباشد (کلانتری ۱۳۸۲، ۳۲۱). کلر در تحلیل کیفیت آب آبیاری و شرب نقش تعیین کننده ای دارد. روند تغییرات کلر در دشت با سفره های آزاد از روند تغییرات هدایت الکتریکی تبعیت می کند. تشابه میان این روند این دو عامل شاخص خوبی از تأثیر عامل تبخیر بر روی ترکیب آبزیرزمینی میباشد (انجیتشوا و همکاران، ۱۹۹۷)[۲۷].
با توجه به نقشههای توزیع یون کلر در محدوده (شکلهای ۴-۲۳ و ۴-۲۴)، متوسط تغییرات غلظت کلر آبزیرزمینی در دوره خشک ۲۶/۱۰۳ و در دوره مرطوب ۸۴/۸۲ میلیگرم بر لیتر میباشد. بالا بودن میزان متوسط غلظت کلر آبزیرزمینی محدوده در دوره خشک، ناشی از آب برگشتی کشاورزی و انحلال کانیهای تبخیری موجود در سطح خاک میباشد. در دوره مرطوب، به دلیل بالا بودن بارش و رقیق شدن آب کاهش یون کلر رخ میدهد. به طور کلی در منطقه از نواحی مرکزی به سمت شمال دشت، به خصوص حاشیه شمال شرقی منطقه، تراکم بالای غلظت یون کلر دیده می شود که نشانه آستانه شور شدن آبزیرزمینی این نواحی میباشد.
۴-۳-۱۴-۲- نقشههای هممیزان سولفات
یون سولفات نیز عمدتاً در نتیجه انحلال کانیهای تبخیری ژیپس و انیدریت وارد آبزیرزمینی میگردد (کارانتز ۲۰۰۱، ۲۷۰)[۲۸]. با توجه به نقشههای توزیع یون سولفات در محدوده (شکلهای ۴-۲۵ و ۴-۲۶)، روند تغییرات این یون در دوره های خشک و مرطوب (به ترتیب ۴۳/۷۶ و ۰۹/۷۴ میلیگرم بر لیتر)، مشابه یون کلر میباشد. انحلال رسوبات تبخیری توسط بارشهای جوی و رودخانه بابل، آبیاری دشت توسط آب این رودخانه، همچنین آب برگشتی کشاورزی سبب افزایش سولفات آبزیرزمینی دشت در نواحی میانی و شمالی می شود.
۴-۳-۱۵- بررسی نقشههای هممیزان کاتیون محدوده بابل- بابلسر
کاتیون شامل مجموع غلظت یونهای کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم میباشد. کلسیم و منیزیم از کاتیونهای اصلی آبهای زیرزمینی هستند، بنابراین نقشههای هممیزان کلسیم (شکلهای ۴-۲۷ و ۴-۲۸) و منیزیم (شکلهای ۴-۲۹ و ۴-۳۰) جهت بررسی روند تغییرات کاتیون آبزیرزمینی محدوده ترسیم شد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
با توجه به نقشه هممیزان کلسیم و منیزیم، میزان تغییرات غلظت این یونها نیز همروند با تغییرات آنیونها بوده و در دوره خشک بالاتر از دوره مرطوب میباشد.
شکل(۴-۲۳): نقشه تغییرات غلظت کلر آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره خشک)
شکل (۴-۲۴): نقشه تغییرات غلظت کلر آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره مرطوب)
شکل (۴-۲۵): نقشه تغییرات غلظت سولفات آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره خشک)
شکل (۴-۲۶): نقشه تغییرات غلظت سولفات آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره مرطوب)
شکل (۴-۲۷): نقشه تغییرات غلظت کلسیم آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره خشک)
شکل(۴-۲۸): نقشه تغییرات غلظت کلسیم آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره مرطوب)
شکل (۴-۲۹): نقشه تغییرات غلظت منیزیم آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره خشک)
شکل (۴-۳۰): نقشه تغییرات غلظت منیزیم آبزیرزمینی محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره مرطوب)
۴-۳-۱۶- بررسی نقشه باقیمانده خشک (TDS)
TDS از مجموع اجزاء یونی شامل کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، کربنات، بیکربنات، سولفات، کلر و نیترات محاسبه می شود. این یونها ۹۰% از TDS موجود در آب طبیعی را تشکیل می دهند (ابراهییم ۱۹۹۸، ۲۱۶)[۲۹]. این پارامتر شاخص خوبی برای تعیین کیفیت کلی آب میباشد که در مطالعه کیفی منابع آبزیرزمنی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است (آتکوانا و همکاران ۲۰۰۴، ۲۸۱)[۳۰]. با توجه به نقشههای توزیع TDS (شکلهای ۴-۳۱ و ۴-۳۲)، متوسط مقدار TDS محدوده در دوره مرطوب ۱/۷۰۲ و در دوره خشک ۷/۷۴۳ میلیگرم در لیتر میباشد. نواحی شمال محدوده TDS بالاتری نسبت به بقیه مناطق دارند.
بر اساس این تقسیم بندی منطقه مورد مطالعه مطابق جدول (۴-۱۷) تقسیم بندی شده است. شکلهای (۴-۳۳) و (۴-۳۴) طبقه بندی آبزیرزمینی منطقه را براساس میزان TDS نشان میدهد.
جدول (۴-۱۷): تقسیم بندی نوع و تیپ آبزیرزمینی و میزان آن، براساس باقیمانده خشک
در صد | مساحت (Km2) | باقیمانده خشک (mg/lit) |
نوع و تیپ آب زیرزمینی |
||
متوسط ۱۱ سال (دوره مرطوب) | متوسط ۱۱ سال (دوره خشک) | متوسط ۱۱ سال (دوره مرطوب) | متوسط ۱۱ سال (دوره خشک) | ||
۹۵/۸۷ | ۴/۸۰ | ۹۵/۷۸۸ | ۱۷/۷۲۱ | ۱۰۰۰ - ۰ | آب شیرین |
۰۵/۱۲ | ۶/۱۹ | ۰۵/۱۰۸ | ۸۳/۱۷۵ | ۱۰۰۰۰ - ۱۰۰۰ | آب لب شور |