۲-۲-۴-۴-۲ کاهش کیفیت نیروهای مسلح
کیفیت نیروهای مسلح در کارآمدی آنها بویژه در رده­های بالاتر و نیروهای ثابت (کادر) و فرماندهی اهمیت زیادی دارد. حداقل دو شاخص اصلی در سنجش کیفیت نیروهای مسلح قابل تصور است:

• • تخصص و توان بکارگیری فنون و تجهیزات

• • وفاداری و انگیزه دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی(گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۰)

محیط اصلی بررسی این شاخص ­ها میدان جنگ و نبرد است ولی در برخی از موارد می­توان از طرق زیر آنها را بررسی کرد:

• • رزمایش­ها، بویژه رزمایش­های مشترک با سایر کشورها

• • ماموریت­های محدود

• • روابط نظامی خارجی

• • سطح آموزش و مراکز آموزشی نظامی(گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۰)

در هر حال کاهش سطح کیفی نیروهای مسلح (با بهره گرفتن از شاخص­ های فوق و سایر شاخص­ های مشابه) از جمله تهدیدات مولفه قدرت نظامی تلقی می­ شود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۱)
یکی از دلایل غیر کیفی شدن ارتش­ها ورود آنها به فعالیت­های غیر مرتبط مانند تجارت است که معمولا توام با فساد می­باشد. (Tangri & Mwenda, 2003: 98)
همچنین ممکن است درمواردی بدلیل مشکلات مادی و روحی اعضای نیروهای مسلح یا سازمان­های مشابه، شاخص­ های کیفیت تضعیف گردد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۱)
۲-۲-۴-۵ مخدوش شدن وحدت و یگانگی نیروهای مسلح
وحدت و یگانگی نیروهای مسلح، معنای وسیعی دارد که ممکن است از سوی عوامل و شرایط گوناگون مورد تضعیف و تهدید قرار گیرد. اقتدار بلامنازع نیروهای مسلح نیازمند حفظ اقتدار، هماهنگی، خلوص و عدم اختلاط با حوزه ­های دیگر می­باشد. مظاهر تهدید علیه وحدت نیروهای مسلح به شرح زیر می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۱)
۲-۲-۴-۵-۱ وجود گروه ­های مستقل یا معارض
وجود سلاح گرم در دست اشخاص یا گروه­ ها که خارج از کنترل نیروهای مسلح باشد در برخی از کشورها به رسمیت شناخته شده است. اگر چه در این کشورها نظارت­های محدودی در خرید و فروش این نوع سلاح­ها وجود دارد اما معمولا به هدف تامین امنیت شخصی چنین مجوزهایی صادر می­ شود. اما در غالب کشورها، سلاح جنگی و گرم تنها در اختیار نیروهای مسلح و با مجوز و تحت کنترل این نیروها، در اختیار شبه نظامیان قرار می­گیرد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲-۲۶۱)
وجود حجم زیادی سلاح خارج از اختیار و کنترل نیروهای مسلح، نشانه­ای از تهدید قدرت و امنیت نظامی است. زیرا این وضعیت، وحدت نیروهای مسلح در یک کشور را مخدوش می­سازد و حتی بدون کاربرد این دسته از سلاح­ها، امنیت کشور مورد تهدید قرار می­گیرد. علاوه بر اینکه چنین شرایطی، امکان استفاده از سلاح­ها در جنگ­ها و منازعات را افزایش می­دهد و امنیت انسانی را نیز به مخاطره می­ اندازد. به همین دلیل دولت­ها، سیاست­های خود درزمینه جمع­آوری سلاح­های آزاد را بویژه در زمان­های خاص مانند شرایط پس از انقلاب­ها یا جنگ­ها پیگیری می­ کنند. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
۲-۲-۴-۵-۲ کودتا
وجود طرح­های کودتا یا وقوع کودتا با توجه به تعداد و کیفیت آن، علائمی از عدم یکپارچگی نیروهای مسلح را نشان می­دهد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
کودتا نشانه­ای از انواع شکاف­ها در نیروهای مسلح می­باشد. شکاف اطلاعاتی، شکاف فرماندهی و شکاف انگیزه از مهمترین نشانه­ های عدم یکپارچگی در نیروهای مسلح است. البته این شاخص یا نشانه نیز مانند سایر موارد بصورت مطلق منتفی نمی­ شود اما وجود کمیت یا کیفیتی از این نشانه که با توجه به قدرت یک سیستم، غیر متعارف باشد تهدید قدرت نظامی تلقی می­گردد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
کودتا بطور مستقیم به حوزه نیروهای مسلح، امنیت وقدرت نظامی ارتباط دارد اما در بسیاری از موارد هدف از کودتا، ایجاد تغییرات در سطح حکومت و حتی رژیم سیاسی می­باشد. (نارلی، ۱۳۸۲: ۱۲)
به همین دلیل بالا بودن نرخ کودتا یکی از شاخص‑های بی­ثباتی سیاسی نیز معرفی می­ شود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
۲-۲-۴-۵-۳ رقابت غیر همسو در بخش­های نیروهای مسلح
نیروهای مسلح معمولا به سه نیروی زمینی، هوایی ودریایی تقسیم می­شوند. ممکن است اشکال دیگری ازتقسیم بندی نیز دراین نیروها وجود داشته باشد. رقابت بین بخش­های نیروهای مسلح اگر بدون هماهنگی صورت گیرد امکان شکاف و نقض یکپارچگی آنها را فراهم می­ کند.این رقابت­ها ممکن است به اقدامات کاملا مستقل یک نیرو در جمع­آوری و بهره­دهی اطلاعاتی، دسترسی به منابع مالی بیشتربراساس چانه زنی وتهیه تجهیزات غیرسازگار باسایرتجهیزات درنیروهای دیگر منجر گردد.
رقابت­های غیر همسو، علاوه بر هدر دادن منابع دفاعی- نظامی، تهدیدی کلی برای وحدت نیروهای مسلح بویژه در شرایط تصمیم گیری بحرانی خواهد بود. (بوزان، ۱۳۷۸: ۳۸۷-۳۸۶)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲-۴-۵-۴ سیاسی شدن نیروهای مسلح
صرف نظر از برخی رژیم­های سیاسی که ارتش را بطور رسمی در ساختار قدرت سیاسی قرارداده­اند. نیروهای مسلح، سازمانی حرفه­ای، وفادار، نظامی و غیر سیاسی است. بدیهی است سیاسی شدن این نیرو، ویژگی­های اصلی آن را از بین خواهد برد. فضا و رویکرد سیاسی دارای ویژگی­های تعارض، نسبیت، تغییر و عدم یکپارچگی است. سیاسی شدن نیروهای مسلح به معنای وارد شدن نیروی انسانی و منابع آن به محیط مجادلات، تعارضات و حمایت­های سیاسی، تهدید جدی علیه قدرت نظامی و به تبع آن امنیت و حاکمیت سیاسی می­باشد. (نارلی، ۱۳۸۲: ۱۲)
۲-۲-۴-۶ اقدامات خصمانه نظامی
در این نشانه، بیشتر به وجه ابزاری بعد نظامی توجه می­گردد. اقدامات خصمانه نظامی پیوستار وسیعی را در بر می­گیرد. این پیوستار از بیانات تهدیدآمیز تا جنگ تمام عیار امتداد می­یابد. درهر حال
این اقدامات تهدید نظامی تلقی می­گردد که بر قدرت نظامی تهدید شونده تاثیر می­ گذارد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
این نوع تهدیدات یا اغراض متفاوت اعمال می­گردد. گاهی هدف از اقدامات نظامی تغییر رفتار و گاه تضعیف توان نظامی و گاه تغییر رژیم سیاسی است. لذا در برخی موارد این اقدامات علاوه بر جنبه ابزاری، هدف نظامی نیز دارند. مظاهر تهدید اقدامات خصمانه نظامی به شرح زیر می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
۲-۲-۴-۶-۱ اعلام انجام اقدامات یا حمله نظامی
قبل از وقوع حملات نظامی ممکن است، بازیگران سیاسی ونظامی، قصد ونیت خود در مورد اقدامات نظامی را اعلام نمایند. البته اعلام مذکور به معنای وقوع عینی حملات نیست بلکه ممکن است اعلام، صرفا اغراض سیاسی و امنیتی داشته باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
اما در هر حال چنین بیاناتی علاوه بر اینکه به امنیتی شدن محیط منازعه کمک می­ کند بطور خاص حوزه قدرت نظامی طرف مقابل را آماده تحریک می­نماید و به عبارت دیگر آن را در معرض خطر قرار می­دهد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
۲-۲-۴-۶-۲ اقدامات محدود و ایذایی
اقداماتی مانند اشغال پاسگاه مرزی، ایراد صدمه محدود به پایگاه­ها یا نیروهای نظامی، بمباران یک یا چند نقطه محدود و …از نشانه­ های حمله نظامی وتهدید علیه قدرت نظامی است.(رایت، ۱۳۷۸: ۱۷۰)
۲-۲-۴-۶-۳ جنگ تمام عیار
جنگ­­های کامل و تمام عیار مصداق کامل حمله نظامی است که قدرت نظامی طرف مقابل را بطور کامل درگیر تدید نظامی می­نماید. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
اگرچه این نوع جنگ­ها درواقع تهدید علیه همه ابعاد امنیت و قدرت یک کشورمحسوب می­شوند. (بوزان، ۱۳۷۸: ۱۴۱) اما قدرت­نظامی درچنین مواردی نقش اصلی راایفا می­ کند.به­همین دلیل در جنگ کامل، منابع مالی و انسانی به شدت به سمت قدرت نظامی چرخش می­ کنند تاتهدید نظامی دفع گردد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
۲-۲-۴-۷ بر هم خوردن تعادل قدرت نظامی همسایگان و منطقه
وجود تعادل قدرت- تهدید بین همسایگان و کشورهای یک منطقه از جمله علل برقراری امنیت بین آنها است. در برقراری چنین تعادلی همه مولفه­های امنیت سهم دارند. اما در برخی مناطق، مولفه نظامی بسیار مهم و کلیدی است. در مقابل در برخی مناطق و در بین بعضی از همسایگان، تهدید نظامی چندان اهمیتی ندارد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
مقایسه وضعیت هند و پاکستان در مقابل کشورهای اروپایی تفاوت مذکور را به خوبی نشان می­دهد. هرگونه تغییر اساسی در قدرت نظامی در شرایطی که تعادل به مولفه نظامی وابستگی زیادی دارد تعادل منطقه را بر هم می­زند. از بین رفتن تعادل به معنای تغییر وضع امنیتی است، لذا در چنین حالتی برای برقراری تعادل جدید، تلاش و رقابت برای کسب قدرت نظامی بیشتر تشدید می­ شود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
در برخی از موارد ممکن است دولت رقیب یا متخاصم ثالث با تقویت همسایگان طرف مقابل خود، نسبت به تضعیف آن اقدام نماید مانند آنچه آمریکا دربرابر جمهوری اسلامی ایران انجام می­دهد. (کوهن و فلیپس، ۱۳۸۲: ۱۷)
مظاهر تهدید عدم تعادل نظامی به شرح زیر می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۶)
۲-۲-۴-۷-۱ تغییر در تعداد اعضای نیروهای مسلح
توسعه شدید نیروی انسانی بر اساس طرح­ها و برنامه ­های توسعه برای رقبای نظامی و سیاسی اهمیت دارد و آنرا برای قدرت نظامی خود موثر می­دانند. این تغییرات در شرایط خاص و در مورد یا نیروی ویژه، دلالت­های متفاوتی دارد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۶)
۲-۲-۴-۷-۲ تغییر و توسعه در سازمان نیروهای مسلح
راه اندازی یک نیروی جدید مانند نیروی واکنش سریع یاتشکیل ارتش­های مردمی(شبه نظامیان) مورد توجه قرار می­گیرد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۶)
۲-۲-۴-۷-۳ تغییر استراتژی و دکترین­های نظامی